กลุ่มบรรจุภัณฑ์และอุตสาหกรรมเครื่องดื่ม หอบผลวิจัยยันรัฐเป็นหลักฐานบรรจุภัณฑ์5กลุ่ม ไม่ใช่ขยะ หวั่นกฎหมายตีความเก็บค่าธรรมเนียมหรือเก็บภาษีขยะจากแหล่งที่มา เกรงเกิดผลกระทบถึงผู้บริโภคปลายทางด้วย ล่าสุด TIPMSE ป้อนข้อมูลถึง กระทรวงทรัพย์และกรมควบคุมมลพิษ ถึงการเคลื่อนไหวรีไซเคิลบรรจุภัณฑ์ที่นำมาใช้ประโยชน์ได้เกือบ 100% ยันไม่ใช่ขยะแน่

นายศักดิ์ชัย มโนจิตงาม กรรมการและผู้จัดการทั่วไป บริษัท บางกอกแคน แมนนูแฟคเจอริ่ง จำกัด หรือBCM ผู้ผลิตบรรจุภัณฑ์กระป๋องอะลูมิเนียม ในเครือบริษัท โตโยไซกัน จำกัด ประเทศญี่ปุ่น กล่าวว่าเวลานี้ผู้ผลิตบรรจุภัณฑ์และกลุ่มผู้ใช้บรรจุภัณฑ์โดยเฉพาะอุตสาหกรรมเครื่องดื่มมีข้อกังวลในพ.ร.บ. 3 ฉบับที่เกี่ยวกับสิ่งแวดล้อมที่ผ่านคณะกรรมาธิการมาแล้วและกำลังจะเข้าพิจารณาในสภานิติบัญญัติแห่งชาติ (สนช.) คือ 1. พระราชบัญญัติการจัดการขยะแห่งชาติ โดยกรมควบคุมมลพิษ 2.พระราชบัญญัติการจัดการซากผลิตภัณฑ์เครื่องใช้ไฟฟ้าและผลิตภัณฑ์อื่น โดยกรมควบคุมมลพิษ และ3.พระราชบัญญัติส่งเสริมและรักษาคุณภาพสิ่งแวดล้อมแห่งชาติ โดยกระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม ที่ผู้ประกอบการกลุ่มบรรจุภัณฑ์เกรงว่าการตีความของบรรจุภัณฑ์ที่รีไซเคิลได้จะถูกเรียกว่าเป็นขยะ

ทั้งนี้หากตีความว่าเป็นขยะ เกรงว่าจะส่งผลให้กฎหมายกำหนดให้ผู้ผลิตต้นทางเป็นผู้รับผิดชอบ ด้านภาระในการกำจัดในรูปของภาษี หรือค่าธรรมเนียมขยะ ทั้งที่บรรจุภัณฑ์ดังกล่าวเมื่อใช้หมดแล้วยังมีมูลค่า ซึ่งคณะทำงานร่างพ.ร.บ. ทั้ง3 ฉบับควรจะต้องศึกษาข้อมูลร่วมกับผู้ประกอบการบรรจุภัณฑ์แต่ละสาขาก่อนว่า สุดท้ายแล้วเมื่อบรรจุภัณฑ์ถูกทิ้งไปจะเป็นขยะหรือไม่ใช่ขยะ จะต้องมาตีความกันให้ถูกต้อง และไปในทิศทางเดียวกัน เพราะก่อนหน้านั้นมีการกล่าวถึงว่ากฎหมายจะกำหนดให้ผู้ผลิตเป็นผู้รับผิดชอบ ซึ่งขณะนี้ผู้ประกอบการบรรจุภัณฑ์ยังไม่แน่ใจว่า พ.ร.บ. ดังกล่าวจะมีผลกระทบอย่างไรบ้าง

"เมื่อ10ปีที่แล้วรัฐบาลเคยมีแนวคิดจะเก็บภาษีบรรจุภัณฑ์จากกลุ่มผู้ผลิตบรรจุภัณฑ์ชนิดต่างๆ เหมือนกันซึ่งในขณะนั้นทำให้ผู้ผลิตบรรจุภัณฑ์และผู้ใช้บรรจุภัณฑ์จากกลุ่มอุตสาหกรรมเครื่องดื่ม จึงรวมตัวกันตั้ง"สถาบันการจัดการบรรจุภัณฑ์และรีไซเคิลเพื่อสิ่งแวดล้อม"หรือTIPMSE ภายใต้การกำกับดูแลของสภาอุตสาหกรรมแห่งประเทศไทยขึ้นมา เพื่อให้ความรู้ในการคัดแยกขยะ และให้ข้อมูลต่อสังคมมองเห็นประโยชน์จากขยะที่สามารถแปลงเป็นเงินได้ เป็นการลดปริมาณขยะในประเทศ และช่วยผู้ประกอบการลดต้นทุนในการใช้วัตถุดิบ

อย่างไรก็ตามหากกฎหมายตีความว่าผู้ผลิตบรรจุภัณฑ์เป็นผู้รับผิดชอบจะด้วยการเสียภาษีขยะหรือเก็บค่าธรรมเนียมใดๆก็ตาม สุดท้ายแล้วเชื่อว่าภาระส่วนหนึ่งก็ต้องถูกผลักไปยังผู้บริโภคปลายทางอยู่ดี เนื่องจากผู้ประกอบการไม่สามารถแบกต้นทุนที่เพิ่มขึ้นไว้ได้ทั้งหมด

สอดคล้องกับที่นายวีระ อัครพุทธิพร อุปนายกและประธานกรรมการบริหารสมาคมอุตสาหกรรมเครื่องดื่มไทย(TBA) กล่าวว่า ปัจจุบันสมาชิกในสมาคม ที่มีจำนวน 32 รายที่มาจากกลุ่มเครื่องดื่มที่ไม่มีแอลกอฮอล์จะต้องใช้บรรจุภัณฑ์ทั้ง 6 กลุ่ม ไล่ตั้งแต่ 1.บรรจุภัณฑ์แก้ว 2.กระดาษ 3.พลาสติก 4.เหล็กและโลหะ 5.อะลูมิเนียม 6.กล่องเครื่องดื่ม ซึ่งทั้ง6กลุ่มได้ส่งเสริมให้มีการคัดแยกขยะเพื่อนำไปขายตั้งแต่ต้นทาง เป็นการส่งเสริมรายได้ และสร้างงาน จนถึงขณะนี้มีการส่งเสริมเพิ่มรายได้และสร้างงานแล้ว 1.50 แสนครอบครัวในธุรกิจรีไซเคิล และยังเป็นการเพิ่มรายได้ให้เศรษฐกิจและประเทศคิดเป็นมูลค่า 2.50 หมื่นล้านบาท รวมถึงลดการใช้ทรัพยากรธรรมชาติและลดการนำเข้าวัตถุดิบโดยเฉพาะแผ่นอะลูมิเนียมที่นำมาผลิตบรรจุภัณฑ์กระป๋องที่ยังต้องนำเข้า 100%

"สมาคมอุตสาหกรรมเครื่องดื่มไทยเห็นด้วยว่ารัฐบาลและคณะทำงานร่างพ.ร.บ.ไม่ควรระบุว่าบรรจุภัณฑ์ที่สามารถรีไซเคิลได้ว่าเป็นขยะ ไว้ในพระราชบัญญัติการจัดการขยะแห่งชาติ และ พระราชบัญญัติการจัดการซากผลิตภัณฑ์เครื่องใช้ไฟฟ้าและผลิตภัณฑ์ ซึ่งกฎหมาย2ฉบับนี้ผ่านครม.แล้วเมื่อเร็วๆนี้ เพราะหากกฎหมายระบุว่าบรรจุภัณฑ์เป็นขยะ ก็จะต้องเป็นผู้รับภาระกรณีถ้ากฎหมายกำหนดให้มีการเก็บค่าธรรมเนียมขยะ หรือเก็บภาษีขยะ ก็จะทำให้ผู้ผลิตบรรจุภัณฑ์ที่รีไซเคิลได้มีต้นทุนสูงขึ้นสุดท้ายภาระก็ต้องไปตกหนักกับผู้บริโภคปลายทางเพราะราคาสินค้าต้องปรับขึ้นตามต้นทุนเป็นเงาตามตัว"

ด้านนายยุทธพงษ์ วัฒนะลาภา ผู้อำนวยการสถาบันการจัดการบรรจุภัณฑ์และรีไซเคิลเพื่อสิ่งแวดล้อม (TIPMSE) กล่าวว่า เมื่อเร็วๆนี้ทางสถาบันก็มีการอธิบาย และให้ข้อมูลไปยังกระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมและกรมควบคุมมลพิษถึงการเคลื่อนไหวของกลุ่มอุตสาหกรรมบรรจุภัณฑ์ และชี้ให้เห็นว่าบรรจุภัณฑ์ชนิดต่างๆมีค่าเกินที่จะนำไปทิ้ง เพราะสามารถกลับมาสร้างรายได้ให้กับประเทศ โดยมีกระบวนการจัดการ 4 ด้านคือ 1.มีวงจรการจัดการ2.มีร้านศูนย์บาท 3.มีงานวิจัย 4.มีกลไกการตลาดที่เรียกเก็บซากบรรจุภัณฑ์กลับเข้ามาในกระบวนการผลิต

โดยเฉพาะในส่วนของงานวิจัย ที่ล่าสุดสถาบันได้ให้สถาบันวิจัยและให้คำปรึกษาแห่งมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์(TU-RAC)ทำวิจัยร่วมกับภาคเอกชนว่า อัตราการนำกลับมาใช้ใหม่หรือ รีไซเคิลบรรจุภัณฑ์ในแต่ละประเภทมีการนำกลับมาใช้ใหม่มากน้อยแค่ไหน โดยผลการวิจัยที่ออกมาพบว่ามีอัตราการนำกลับมาใช้ใหม่เฉลี่ยประมาณ 84.99% ของปริมาณบรรจุภัณฑ์ทั้งหมด (ดูตารางประกอบ)

โดยจะพบว่าอัตราการรีไซเคิลของบรรจุภัณฑ์แต่ละประเภทสามารถนำกลับมารีไซเคิลได้มากขึ้น ยกเว้น บรรจุภัณฑ์พลาสติก จะมีการนำกลับไปรีไซเคิลได้น้อย เนื่องจากบรรจุภัณฑ์ส่วนใหญ่ถูกส่งออกไปกับสินค้า จึงมีส่วนที่นำกลับมารีไซเคิลได้น้อยกว่าบรรจุภัณฑ์ประเภทอื่น เช่นเดียวกับกล่องเครื่องดื่ม เนื่องจากผู้บริโภคจะนำไปทำสิ่งประดิษฐ์มากขึ้น และไม่มีให้เห็นในหลุมขยะ เพราะถูกคัดแยกออกไปแล้ว

"ล่าสุดร่างพ.ร.บ.2ฉบับ ประกอบด้วย พ.ร.บ.การจัดการขยะแห่งชาติ และ พ.ร.บ.การจัดการซากผลิตภัณฑ์เครื่องใช้ไฟฟ้าและผลิตภัณฑ์อื่นๆ กำลังมีการนำเสนอเข้าครม. เพื่อผลักดันเข้า สนช.อีกทีคาดว่าไม่เกินเดือนมิถุนายนนี้ ถ้าผ่าน สนช.ก็จะประกาศออกมาเป็นกฎหมายแม่บังคับใช้ โดยมีกฎหมายลูกออกมา"

นอกจากนี้สถาบันยังได้เสนอภาครัฐโดยกระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม กรณีว่าถ้าผู้ประกอบการด้านบรรจุภัณฑ์มีระบบการจัดการที่ดี ไม่สร้างปัญหามลพิษและยังให้การสนับสนุนหน่วยงานหรือชุมชนที่จัดการขยะด้วย รัฐบาลควรพิจารณาให้สิทธิประโยชน์พิเศษแก่ผู้ประกอบการรายนั้นๆ เช่น ค่าใช้จ่ายที่สนับสนุนหน่วยงานหรือชุมชนให้สามารถนำไปหักภาษีได้ 2 เท่า เป็นต้น